Kolven: hoe gaat dat?

332

Dit artikel gaat over hoe ik het kolven ervaar, waar ik tegenaan loop en hoe ik kolf en wanneer. Ik vind kolven top en helemaal niet erg om te doen. Wel vind ik foto’s ervan maken een beetje gek. Ik zie het niet zitten om de rest van mijn leven op internet foto’s terug te kunnen vinden van mezelf aan een melkmachine, dus dat gezegd hebbende: geen kolf foto’s van mij! Tenminste niet herkenbaar met mijn duimen omhoog en een blije lach.

Disclaimer: wederom een persoonlijk artikel van mijn hand over het onderwerp borstvoeding, nu met betrekking tot kolven. Dit is vanuit een persoonlijke hoek geschreven. Ik ben geen lactatiekundige en voor professioneel advies zou ik je adviseren om dat van iemand aan te nemen die daarvoor gestudeerd heeft. Als je wil weten hoe ik het kolven ervaar en hoe ik mijn productie op gang hou, lees dan gerust verder

– Anouk

Beginnen met kolven

Zoals je gisteren in mijn borstvoedingsavontuur kon lezen ben ik meteen de eerste dag dat onze dochter geboren werd begonnen met kolven. In het ziekenhuis hadden ze zo’n grote Medela kolf en een aantal uur na de geboorte heb ik mijn eerste melk gekolfd. Onze dochter was namelijk vijf weken te vroeg geboren waardoor ze nog niet zelf kon drinken. In het begin was het dus vooral veel oefenen met flesjes en aan de borst omdat ze een sonde had. De eerste drie dagen werd mijn productie aangevuld met kunstvoeding omdat ze willen dat prematuurkindjes goed aankomen in het begin zodat ze sterker worden. Maar al snel had ik genoeg productie (en meer) om volledig afgekolfde borstvoeding te kunnen geven.

De eerste dagen

Helemaal in het begin heb je veel stuwing maar in principe meestal nog niet heel veel melk. Vaak voed je op verzoek (dus wanneer jij of je kindje wil) waardoor de productie op gang komt. Met een kindje dat op de een of andere manier niet kan of wil drinken aan de borst is dit anders. Als je graag borstvoeding wil geven ga je dan meteen kolven. Dit doe je heel strikt elke drie uur ongeveer een kwartier. En vergeet niet: alles is heel persoonlijk. Dus drinkt jouw kindje wel al aan de borst maar bijvoorbeeld aan één borst? Dan wissel je elke drie uur van borst en kolf je de andere af. Bij overproductie wordt er soms aangeraden om dan alleen druk af te kolven en verder alleen aan de borst te laten drinken maar dit ligt ook echt helemaal aan jou en wat jouw wens is. Zelf had ik al snel overproductie, dat betekent dat ik in het begin veel meer produceerde dan dat onze dochter kon drinken. Ik denk dat we na een paar dagen ziekenhuis wel twintig flesjes melk meekregen naar huis en omdat ze daar strikt zijn met het houden van melk hadden ze waarschijnlijk ook wat weggegooid.

Kolven en invriezen

Wat fijn is aan kolven, vooral in het begin, is dat je meteen begint met een voorraadje aan te leggen voor je baby. In eerste instanties hadden we zakjes van zo’n 50 ml die we invroren en met de tijd werd dit steeds meer. Toen onze dochter 60 ml dronk vroren we dat in enzovoort. Het bewaaradvies van moedermelk is als volgt:

Colostrum    kamertemperatuur:  tot 12 uur
Colostrum    koelkast:  tot 8 dagen
Colostrum    koelkast ziekenhuis:  informeer naar de richtlijnen  van het ziekenhuis

Verse moedermelk   kamertemperatuur:  tot 8 uur
Verse moedermelk   koelkast: tot 8 dagen
Verse moedermelk   koelkast ziekenhuis:  informeer naar de richtlijnen van het ziekenhuis

Moedermelk    vriesvak koelkast:  tot 2 weken
Moedermelk    (kleine) vriezer die vaak open en dicht gaat:  tot 4 maanden
Moedermelk    diepvries constant max. -18° C:  tot 12 maanden

Ontdooide moedermelk  koelkast:  tot 24 uur
Ontdooide moedermelk  kamertemperatuur:  zo snel mogelijk gebruiken

Bron: La Leche League

Let op: ik hou deze richtlijnen aan maar er zijn ook bronnen waarin staat dat je moedermelk zo’n 3 tot 4 dagen in de koelkast kan bewaren. Zelf laat ik gekolfde melk niet langer dan vier dagen in de koelkast staan maar vries ik het al eerder in. Het liefst aan het einde van de dag als ik weet dat ik het de volgende dag niet nodig heb. Zo heb je zo vers mogelijke melk ingevroren.

Melk opwarmen

Ook hier verschillen de meningen heel erg. Melk uit de koelkast warm ik meestal op in onze waterkoker. Ik laat het flesje dichtzitten, zet de temperatuur op 40 graden en “wals” af en toe het flesje. Op deze manier krijg je geen warmte plekken en blijft je melk het beste goed. Als je moedermelk te veel opwarmt gaan er namelijk belangrijke enzymen en vitaminen verloren. Maar eerlijk is eerlijk, ik zet ook (vooral ’s nachts met een krijsende baby) wel eens de flesjes in de magnetron op een lage stand, maximaal 45 seconden en dan even walsen en dan eventueel nog wat opwarmen als de melk nog te koud is.

Melk uit de vriezer moet je wel eerst helemaal laten ontdooien voor je het opwarmt. Dit kan je doen door het in een bakje water te zetten in de koelkast, dan is het binnen 8 uur ontdooit en moet je het binnen 24 uur aan je baby geven. Of je zet de melk een uurtje op het aanrecht en geeft het meteen aan je baby zodra de melk is opgewarmd.

Bedorven melk?

Ik schrijf dit op zodat jij niet hetzelfde doet als ik. Op een dag dacht ik dat mijn melk niet meer goed was. Ik had een flesje opgewarmd en voelde met mijn pols of de melk warm genoeg was. Ik likte de druppel weg en dacht dat ik moest overgeven: wat was dat ranzig! Ik rook en proefte en ik was er volledig van overtuigd dat de melk niet meer goed was. Gootsteen it is! Met pijn in mijn hart. Maar het volgende zakje had precies hetzelfde, en het zakje daarna ook. Deze melk was allemaal ingevroren geweest en ik was bang dat ik mijn hele voorraad kon weggooien! Tot ik las dat ingevroren (en soms langer gekoelde) melk een andere smaak kan krijgen! Door bepaalde enzymen kan moedermelk zeepachtig of zelfs ranzig worden bij bepaalde temperaturen. En wat blijkt? Dit vinden veel kindjes helemaal geen probleem! De voedingsstoffen zijn hetzelfde, de baby drinkt het gewoon probleemloos en eigenlijk is er dus niets aan de hand. Melk wat niet meer goed is wordt zuur of klonterig, hou hier dus rekening mee als je melkt gaat bewaren in de koelkast of in de vriezer. Het is niet zo snel niet goed meer! Dat bespaard je drie zakken melk door de gootsteen…

Welke kolf?

Er zijn een heleboel kolven op de markt. Mijn eerste advies zou zijn: zoek een lactatiekundige bij jou in de buurt en kijk welke vergoeding jouw zorgverzekeraar geeft. In 2022 en 2023 gaf Menzis extra verzorgend 2 mij tot 200 euro recht op lactatiekundige hulp en/of een kolf aanschaffen.. Hiervan heb ik mijn eerste kolf gekocht en recentelijk heb ik daar een extra kolf en lactatie consult mee betaald. Veel lactatiekundigen hebben verschillende kolven die je kan proberen om er zo achter te komen welke kolf het beste bij jou past. Zelf heb ik bij mijn eerste kolf gevraagd aan de lactatiekundige van het ziekenhuis wat handig was. Zij zei dat je het beste een kolf met een gesloten systeem kan kopen (dit zijn bijna alle kolven tegenwoordig) zodat er geen melk in de motor kan komen en zodat als er iets van spruw kan ontstaan bij jou of je baby er geen spruw in het apparaat komt.

Een paar soorten borstkolven

Handkolf

De meeste kolfapparaten zijn elektrisch maar sommige vrouwen zweren bij een handkolf. Dit is bijvoorbeeld erg handig als je kindje aan één borst drinkt, dan kan je de andere met de hand op hetzelfde moment afkolven. Een voorbeeld van een populaire handkolf is de Medela Harmony Van mijn moeder heb ik een borstkolf van meer dan 30 jaar oud geleend! Het is een glazen kolf waar je dan aan moet trekken. Ik heb het geprobeerd maar heb er nog geen handigheid in. Wel is het fijn in huis te hebben want als een kolf er mee ophoudt en je kindje wil niet drinken dan kan je in ieder geval de druk eraf halen. Er zijn vrouwen die handkolven veel effectiever vinden dan een elektrische kolf.

Enkele en dubbele elektrische kolf

Nu komen de elektrische kolven. Er zijn dubbele en enkele elektrische kolven beschikbaar. In principe wordt het aangeraden om dubbel te kolven (dus allebei de borsten) tegelijk vanwege de stimulatie. Een enkele kolf zou je kunnen geboren als je tegelijkertijd kolft en voedt. Je kan een enkele kolf ook gebruiken als lekschaal om melk op te vangen als je toeschietreflex op gang komt. Als je kindje bij je drinkt kan je andere tepel lekken en op deze manier kan je ook melk opvangen en eventueel druk afkolven. Sommige vrouwen gebruiken hiervoor een lekschaal.

Borstkolf gevormd naar de borst

Deze kolven zijn relatief nieuw en zijn naar de borst gevormd. Een van de meest bekende voorbeelden is de Elvie kolf. Maar er zijn ook genoeg goedkopere apparaten op de markt. Wat veel mensen prettig vinden is dat je bij deze kolf niet aan een apparaat vastzit, de motor zit op of in de kolf verwerkt en je bent dus wat mobieler. Ik kan me voorstellen dat je makkelijker huishoudelijk werk kan doen met dit soort kolfapparaten en mocht je al een kleintje hebben rondlopen is dit ook handig. Een valkuil is misschien wel dat je veel gaat doen terwijl kolven het beste gaat als je rust neemt. Er zijn dus genoeg voor- en nadelen bij alle kolfsets die ik heb benoemd.

Mijn kolfapparaten

Even voor de transparantie: Voorbeelden die ik in dit artikel gebruik, bijvoorbeeld soorten kolfapparaten en dergelijke heb ik gelinkt naar Bol.com. Ik doe mee met het partnerprogramma waardoor ik commissie krijg mocht je iets via een link van mijn kopen. Ik heb verder niets gekregen om dit artikel te schrijven en ben volledig transparant als het gaat om sponsoring. Dit is dus geen gesponsord artikel, vanuit mezelf geschreven maar wel met linkjes die eventueel een kleinigheidje kunnen opleveren voor de website.

Zoals ik al schreef heb ik er sinds kort twee. Ik ben nogal geïnfluenced door TikTok mama’s die aan het kolven zijn. Als eerste heb ik een Medela Freestyle Flex gekocht. Een apparaat dat lijkt op die van het ziekenhuis maar dan iets handzamer. Je zit niet aan een grote kast die in het stopcontact moet worden geplugd maar een klein kastje die bijna geluidloos is. De borstschilden zijn niet zo hard als de wegwerpschilden van het ziekenhuis en kunnen makkelijk in een sportbh met twee ingeknipte gaten gedragen worden (of je koopt een wat duurdere kolf bh). Persoonlijk vind ik dit een fijne kolf al had de mijne al snel een probleempje met de accu. De klantenservice was heel fijn en al snel had ik een nieuwe. Maar omdat er altijd een onderdeeltje kapot kan gaan vond ik het fijn om in het nieuwe jaar nog een kolf erbij aan te schaffen. Ik had een kolf consult bij San Borstvoedingszorg (kan iedereen zo’n consult aanraden!) en daar schafte ik de Youha aan. Een fijne kolf die je zo in je bh kan stoppen met een motortje bovenop. Je hebt geen grote harde schilden meer maar een siliconen trechter wat comfortabel zit. Met deze kolf kun je een stuk beter bewegen, wat ook een valkuil kan zijn omdat je voor kolven ook even je rust mag pakken (het is hard werken namelijk!). Persoonlijk zou ik nooit deelnemen aan het verkeer met die kolf, wat ik soms wel online zie. Zelf heb ik altijd een of meer momenten dat ik een soort “stoned” gevoel krijg door alle hormonen. Het lijkt mij voor mij gevaarlijk als ik zou fietsen of autorijden tijdens het kolven maar bij anderen kan dit ook anders zijn. Ik ga in de toekomst nog een uitgebreide review schrijven over de twee kolven die ik heb.

Mijn persoonlijke kolftips

Als je tegen problemen aanloopt tegen het kolven dan is het belangrijk dat je daar tijdig hulp bij zoekt. Zo kan een lactatiekundige samen met je kijken of je borstschilden goed passen, of je kolf bij je past en wellicht nog tips geven om je productie goed te krijgen. Zelf heb ik al iets over mijn productie geschreven bij mijn borstvoedingsavontuur. Wel heb ik nog wat kolftips voor je:

• Neem de tijd. Kolven kost tussen de 15 tot 30 minuten per keer. Stress helpt niet echt bij een goede opbrengst dus zorg voor een rustige ruimte om te kolven.
• Als je kolft op een locatie ver van je kindje zou je foto’s en filmpjes kunnen kijken. Dit heeft een positief effect op zowel je toeschietreflex als je productie omdat je gelukshormonen aanmaakt als je naar je kindje kijkt. Zelf videobel ik ook wel eens met degene die op onze baby past tijdens het kolven. Niet om te checken hoe het gaat maar puur om mijn baby weer even te zien tijdens het kolven.
• Drink genoeg! Zet een lekkere kop thee en een flesje klaar als je gaat kolven. Je “verliest” vocht dus vul dat aan. Het is belangrijk genoeg te drinken tijdens het borstvoeden dus ook tijdens het kolven.
• Kijk of je borstschilden goed passen. Er zijn verkleiners op de markt of soms heb je juist een maat groter nodig. Zelf ben ik van maat gewisseld, toen ik begon had ik door stuwing een andere maat dan later tijdens het voeden.
• Probeer elke drie uur te kolven als je je baby niet aan kan leggen zo gaat je productie niet omlaag.
• Kolf vooral ’s nachts en in de ochtend als dit mogelijk is. Door het hormoon prolactine is dan je productie het hoogst.

Waarom kolven?

Wellicht gek om dit zo laat pas in het artikel te benoemen maar waarom zou je gaan kolven? Het kan zijn dat je weer gaat werken en daarom op je werk gaat kolven om je baby te kunnen blijven voeden als hij/zij niet bij jou is. Sommige vrouwen kiezen ervoor om fulltime te kolven omdat hun baby niet aan de borst kan/wil drinken of omdat ze dat zelf niet prettig vinden. Je kan kolven ook als hulpmiddel gebruiken om je productie te vergroten door na elke voeding te kolven of door te Powerkolven.

Powerkolven

Toen ik een dip had in mijn melkproductie rond de vierde maand ben ik begonnen met powerkolven ook wel clusterkolven genoemd. Er zijn verschillende manieren om dit te doen maar het principe is hetzelfde. Door te kolven stuur je seintjes naar je hersenen dat er meer melk aangemaakt moet worden. Je simuleert eigenlijk je baby die meer melk wil drinken. Zelf ging ik twee keer per dag een uur powerkolven. Ik kolfte dan tien minuten, tien minuten rust, dan weer tien minuten kolven etc. tot het uur voorbij was. Er zijn meerdere technieken om dit te doen. Wat ik er fijn aan vind is dat je niet elke keer je kolf hoeft af te wassen. Leg een schone theedoek op de kolfset en pak hem wanneer nodig. De melk kan je zo’n vier a vijf uur op kamertemperatuur bewaren dus tot die tijd hoef je niet per sé je kolf schoon te maken. Het kan twee á drie dagen duren voordat je echt effect gaat zien van het extra kolven. Op deze manier kolfte ik van maximaal 80 op een goed moment uiteindelijk tussen de 130 en 150. Staar je niet blind op deze aantallen, je productie is van veel afhankelijk en het is niet gek dat je minder kolft dan dat je baby drinkt. Je baby is het meest effectief en kan vaak sneller en beter drinken dan een kolf na kan bootsen. Met kolven komen ook minder hormonen vrij die je wel krijgt als je je kindje kust of knuffelt. Het kan dus zijn dat je twee keer moet kolven voor 1 of 1,5e voeding.

Kolven op je werk

Wist je dat je recht heb om in ieder geval tot je baby 9 maanden is je betaald mag kolven op je werk? Dit heet voedingsrecht of kolfrecht. Als je acht uur werkt heb je maar liefst twee uur hiervan tijd om te kolven, dan mag je dus niet verplicht worden andere werkzaamheden te doen. Kolven is ook hard werken en moet niet onderschat worden. Wist je dat je werkgever verschillende verplichtingen heeft als je wil kolven? Niet alle werkgevers zijn hiervan op de hoogte dus het is belangrijk dat je zelf ook aangeeft wat je wensen zijn na je verlof. In principe zou je werkgever jou hier voorlichting over moeten geven maar in de praktijk is het vaak andersom. Zorg in ieder geval dat je hierover in gesprek gaat nog voordat je weer aan het werk gaat zodat er een ruimte is geregeld waar je kan kolven.

Hoe ervaar ik het kolven?

In het begin heb ik exclusief gekolfd omdat onze dochter nog niet goed kon drinken. Ze oefende wel aan de borst maar wisselde flesjes af met het oefenen tot ze wel steeds beter kon drinken. Ze was ook vaak te moe nog om te kunnen drinken dus het duurde een tijdje voor ze volledig aan de borst dronk. Persoonlijk vond ik het erg fijn om meteen te kolven, ik ervaar het niet als storend of vervelend en heb ook het idee dat ik goed heb kunnen wennen samen met mijn dochter aan borstvoeding zodat ik in het begin helemaal geen pijn heb gehad. Nou zeg ik niet dat alles kan voorkomen als je maar gaat kolven, maar voor mij werkte het gewoon erg goed. Kolven is wel veel afwas vond ik zelf, aan de andere kant ken ik veel moeders die kunstvoeding geven aan hun baby en die hebben ook veel afwas. Je moet in het begin de flesjes en kolfonderdelen vaak steriliseren maar uiteindelijk kun je ook elke kolfbeurt je kolf spoelen en een keertje met warm sop de kolf afwassen (of in de vaatwasser mee laten draaien). Als het powerkolven weer eens mijn productie vergrootte of als mijn partner vol geluk een flesje gaf werd ik daar ook blij van. In de eerste nachten heb ik vaak gekolfd terwijl mijn man verschoonde en een flesje gaf. Dan waren we tegelijkertijd klaar en konden we weer snel naar bed. Het ritme van elke drie uur kolven was ik snel gewend en hield ik goed vol.

• 

• 

Later toen ik voeden en kolven af ging wisselen werd het soms lastiger. Op het werk kolven bevalt me heel goed, er is een ruimte voor me geregeld waar ik ongestoord kan zitten. Dan kijk ik filmpjes van mijn dochter of bel even met degene die op dat moment op haar past zodat ik extra melk kan maken. Soms was het demotiverend omdat ik minder kolfde dan mijn dochter dronk maar momenteel kolf ik precies wat ze drinkt! Volhouden dus en tips zoeken om je productie te vergroten. Sinds kort slaapt mijn dochter weer best goed door ’s nachts, ik sta dan wat eerder op en dan kolf ik ongeveer twee hele voedingen. Kolven kan echt een heel proces zijn, soms heb ik echt geen zin, maar van uitstel komt het wel vaak voor dat je een kolfbeurt overslaat en hierdoor kan je productie weer naar beneden gaan. Ik probeer elke drie uur te kolven of mijn dochter aan te leggen met uitzondering van de nacht. Inmiddels kolf ik al iets langer dan zes maanden en is mijn productie goed genoeg om niet meer ’s nachts een wekker te zetten. Als ik ’s nachts wakker wordt van de stuwing weet ik dat ik toch even ga kolven. Borsten kunnen ook na een paar maanden nog pijn doen als ze vol melk zitten. Maar als ik doorslaap dan vind ik dat ook goed en kolf ik in de ochtend.

Inmiddels heb ik twee keer buikgriep gehad waardoor ik niet eens een slok water binnen kon houden, laat staan mijn baby kon voeden. Gelukkig hadden we toen nog wat voorraad in de vriezer en hebben we dit aangevuld met kunstvoeding. Vaak denken vrouwen dat hun productie niet meer op gang komt na bijvoorbeeld zo’n griep maar het kan echt wel! Op Facebook heb je verschillende groepen waar je tips kan krijgen en vragen.

Kolfvideo’s

Zelf ben ik een beetje verslaafd aan kolfvideo’s op TikTok. Ik vind het fascinerend dat er vrouwen zijn die delen met hoeveel ze kolven, wat de opbrengst is en dit dan in grote kannen schenken om ze uiteindelijk in te vriezen. Ik heb er heel veel van geleerd maar weet ook dat dit vaak vrouwen zijn die bewust een grote overproductie hebben gestimuleerd (met verschillende achterliggende redenen). Dit wordt vaak afgeraden omdat je sneller ontstekingen kan krijgen dus dat het beter is om niet veel te veel te produceren. Aan de andere kant zie je deze vrouwen ook vaak hun melk doneren en tips geven. Wat wel belangrijk is, mocht je dit ook leuk vinden om te kijken, is dat je zelf echt niet zo veel zou hoeven/moeten produceren en dat vergelijken zinloos is. Iemand die ik leuk vind om te volgen is Amanda maar er zijn heel veel van dit soort accounts. Hou gewoon wel in je achterhoofd dat niemand ook maar aanraadt of verwacht dat je dit soort productie hebt. Maar ik vind het gewoon leuk om te kijken zonder dat ik vergelijk want ik kom hier echt niet in de buurt (en dat is helemaal oké!)

@_amanduhh__ Momcozy nursing bras on sale for 45 % off right now with my code AMANDA30F ♥️ | | #breastfeedingmom #breastfeedingjourney #breastfed #breastfeeding #breastfeedingchild #nursingbaby #ftm #pumping #pumpingmama #pumpingqueen #pumpwithme #motn #exclusive #exclusivepumping #breastmilk #pumpingmilk #pumpingmomma #milkymom #milkmaker #momcozy #momcozypump #momcozyreview #momcozys9 #mommy #love #fyp ♬ Love You So – The King Khan & BBQ Show

Stress less

Ik weet dat kolven voor veel vrouwen extra stress betekent. Hopelijk, door mijn ervaring te delen, heb ik een stukje stress weg kunnen nemen. Je mag ook altijd een berichtje sturen via bijvoorbeeld Instagram om te ventileren. Ik ben geen lactatiekundige dus kan alleen vanuit mezelf spreken maar ik vind het geen probleem om ervaringen uit te wisselen. Of het nu gaat over kolven of borstvoeding geven.